30 დეკემბერი ალექსანდრე ბარამიძის გარდაცვალების დღეა. 1902 წლის 27 მარტს (ახალი სტილით 9 აპრილს) დაიბადა ცნობილი ქართველი მეცნიერი ალექსანდრე ბარამიძე. ჩემი თაობის უნივერსიტეტის ფილოლოგიის ფაკულტეტის სტუდენტებს გვქონდა ბედნიერება გვენახა ცნობილი ქართველი მეცნიერი ალექსანდრე ბარამიძე. როცა ჩვენ ვსწავლობლით უნივერსიტეტში, 1980-იანი წლებში, ის ლექციებს, მგონი, აღარ კითხულობდა. მაგრამ, ერთხელ ჩვენი ლექტორი, ასევე შესანიშნავი მკვლევარი, აწ გარდაცვლილი ლევან მენაბდე ვერ მოვიდა უნივერსიტეტში და მის მაგივრად ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიაში ლექცია წაგვიკითხა ლევან მენაბდის მასწავლებელმა, ალექსანდრე ბარამიძემ. მაშინ I კურსზე ვიყავით, სულ ახალი დაწყებული იყო სასწავლო წელი. რა თქმა უნდა, ალექსანდრე ბარამიძის შესახებ გაგონილი გვქონდა. ვიცნობდით მის გამოკვლევებსაც, მაგრამ, მისმა ნახვამ და მოსმენამ მაინც დიდი შთაბეჭდილება დატოვა ჩვენზე. მახსოვს მისი შემოსვლა აუდიტორიაში და ღიმილი, მოსალმება. საოცარი კეთილგანწყობა და სიხარული იკითხებოდა მის თვალებში. რატომღაც როგორც ბავშვებს ისე გვიყურებდა, ეს მისი პირველივე ფრაზიდან ვიგრძენი: "ბავშვებო, იცოდეთ რომ "ვეფხისტყაოსანი" შოთა რუსთველის დაწერილია". მაშინ გუნებაში გამეცინა, ვიფიქრე უკვე სტუდენტები ვა რთ ფილოლოგიის ფაკულტეტისა და ეს როგორ არ გვეცოდინება-მეთქი". მხოლოდ წლების მერე მივხვდი, ამ ფრაზით რამდენიმე რამე გვითხრა: 1. ჯერ გამოხატა თავისი დამოკიდებულება "ბავშვებო"; 2. "იცოდეთ" - ეს მისი სტილი იყო, ალბათ (იცოდეთ, ისწავლეთ); 3. გაგვაგებინა, რომ "ვეფხისტყაოსანი" დაწერილია რუსთველის და არა რუსთაველის მიერ. სპეციალისტმა, ფილოლოგმა ეს უნდა იცოდეს. გავიდა ხანი, მას იშვიათად ვხედავდით. მხოლოდ კიდევ ერთხელ გამოჩნდა მკაფიოდ ჩვენი თაობის ცხოვრებაში, როცა აკადემიკოსებმა პროტესტი გამოთქვეს 9 აპრილს წითელი არმიის მიერ ჩადენილი მხეცობის გამო: "მე ვიცი, ვინც გააკეთა ეს..." განაცხადა ალექსანდრე ბარამიძემ. ალექსანდრე გიორგის ძე ბარამიძე დაიბადა 1902 წლის 27 მარტს (ახალი სტილით 9 აპრილს) სოფელ ჯუნჯუათში (ახლანდელი ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტი). 1925 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სიბრძნისმეტყველების ფაკულტეტის სიტყვიერების განყოფილება. 1936 წელს გახდა ფილოლოგიის მეცნიერების დოქტორი. 1960 წელს აირჩიეს საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსად. 1962-1970 წლებში იყო თსუ-ის ძველი ქართული ლიტერატურის ისტორიის კათედრის გამგე, 1966 წლიდან - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის შოთა რუსთველის სახელობის ქართული ლიტერატურის ისტორიის ინსტ
 | იტუტის დირექტორი. 1966 წელს მიენიჭა მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწის წოდება. ალექსანდრე ბარამიძე იკვლევდა XI-XVIII საუკუნეების ქართულ საერო მწერლობას. მნიშვნელოვანი გამოკვლევები მიუძღვნა შოთა რუსთველს, ჩახრუხაძეს, შავთელს, თეიმურაზ I-ს, სულხან-საბა ორბელიანს, დავით გურამიშვილს, ბესიკსა და სხვებს. ერთ-ერთმა პირველმა გაარკვია "ამირანდარეჯანიანის" ორიგინალურობის საკითხი, "რუსუდანიანის" ლიტერატურული წყაროები. იკვლევდა ქართულ-სპარსულ ლიტერატურულ ურთიერთობებს. წვლილი მიუძღვის "ვისრამიანის" ქართული თარგმანისა და "შაჰ-ნამეს" ქართული ვერსიების თავისებურებათა გარკვევაში. დაწერილი აქვს ფუნდამენტური ნაშრომი "ქილილა და დამანას" ქართული ვერსიების შესახებ. განსაკუთრებით აღსანიშნავია მისი მონოგრაფია "შოთა რუსთველი და მისი პოემა" (1966). აკადემიკოს კორნელი კეკელიძესთან ერთად ავტორია ძველი ქართული მწერლობის ისტორიის კურსისა. დაჯილდოებული იყო სხვადასხვა ჯილდოებით. მიღებული ჰქონდა ი. ჯავახიშვილის, კ. კეკელიძისა და ი. ჭავჭავაძის სახელობის პრემიები. ალექსანდრე ბარამიძე გარდაიცვალა 1994 წლის 30 დეკემბერს. დაკრძალულია დიდუბის პანთეონში. ალექსანდრე ბარამიძის შესახებ ლევან მენაბდე წერდა: აკადემიკოსი ალექსანდრე ბარამიძე აღიარებული რუსთველოლოგი იყო. იგ ი რამდენიმე ათეული წლის მანძილზე ნაყოფიერად იკვლევდა რუსთაველსა და მის პოემასთან დაკავშირებულ საკითხებს. ნათქვამის საილუსტრაციოდ საკმარისია დავასახელოთ მისი შრომები: "ვეფხისტყაოსნის" პლასტების დათარიღებისათვის" (1929), "ვეფხისტყაოსნის" პროლოგ-ეპილოგის საკითხისათვის" (1936), "ერთი ფაქტიური ცნობა "ვეფხისტყაოსნის" დევნის ისტორიიდან" (1936), "ტარიელი" (1938), "ვეფხისტყაოსნის" სოციალური გარემო" (1945), "ნესტანი" (1945), "ვეფხისტყაოსნის" გაგრძელებათა საკითხისათვის" (1949), "ვეფხისტყაოსნის" ტიპაჟის საკითხისათვის" (1950), "ვეფხისტყაოსნის" პოეტიკის საკითხები" (1951), "ვახტანგისეული "ვეფხისტყაოსანი" (1963), "ვახტანგისეული "ვეფხისტყაოსნის" განმარტებანი"(1964), "შოთა რუსთველი და ქართველთა ჯვრის მონასტერი იერუსალიმში" (1966), "ვეფხისტყაოსნის" ლიტერატურული ჟანრის განსაზღვრისათვის" (1966) და მრავალი სხვა. ... არ შეგვიძლია გვერდი ავუაროთ ა. ბარამიძის ცნობილ მონოგრაფიას - "შოთა რუსთველი და მისი პოემა"... ... ა. ბარამიძის ნაშრომში საფუძვლიანად არის განხილული მრავალწახნაგოვანი რუსთველოლოგიური პრობლემატიკა, გარკვეულია ბევრი საცილობელი საკითხი, დადგენილია არაერთი ფაქტი. ერთი სიტყვით, ავტორმა შექმნა განმაზოგადებელ-შემაჯამებელი ნაშრომი, რომელიც არის არა მარტო სახელმძღვანელო, არამედ ერთგვარი რუსთველ ოლოგიური ენციკლოპედიაც... ... საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმმა 1962 წელს საჭიროდ მიიჩნია პოემის ტექსტის 1957 წლის გამოცემის ახალი, გადამუშავებული რედაქციის გამოქვეყნება. მისი მომზადება დაევალა ა.შანიძესა და ა.ბარამიძეს. მათი ხანგრძლივი მუშაობის შედეგად რუსთველის საიუბილეო დღეებში (1966 წ.) გამოქვეყნდა "ვეფხისტყაოსნის" ახალი გამოცემა, რომელშიც წარმოდგენილია როგორც პოემის ტექსტი, ისე ვარიანტებიც (შოთა რუსთველი, "ვეფხის ტყაოსანი", ტექსტი ძირითადი ვარიანტებით, კომენტარებითა და ლექსიკონითურთ ორ ტომად, ა.შანიძისა და ა.ბარამიძის რედაქციით, I, თბ., 1966. ტექსტის დადგენაში მონაწილეობდა ი. ლოლაშვილი; ვარიანტები შეადგინა ც. კარბელაშვილმა). სახელოვან მეცნიერთა ერთობლივმა შრომამ სათანადო შედეგი გამოიღო. საზოგადოებამ მიიღო რუსთველის პოემის შედარებით სრულყოფილი ტექსტი. ამ გამოცემით გამოსწორდა ის ნაკლი, რომელმაც ივ. ჯავახიშვილს გულისტკივილით ათქმევინა: "დღემდე ჩვენ "ვეფხისტყაოსნის" არამცთუ სრული კრიტიკული გამოცემა ვერ მოგვიხერხებია, არამედ ისეთი გამოცემაც კი არ მოგვეპოვება, სადაც ხელნაწერებში დაცული ყველა განსხვავებული წანაკითხები მაინც გვქონდეს აღბეჭდილიო". |
